Tại Hội thảo quốc tế về “Năng lượng tái tạo tại Việt Nam từ chính sách đến thực tiễn” do VTV24 và Hiệp hội Năng lượng tổ chức sáng nay (27/11), các chuyên gia, đại diện doanh nghiệp, hiệp hội điện lực đã đưa ra nhiều vấn đề xung quanh việc hiện thực hoá chủ trương: Tư nhân hóa đầu tư truyền tải điện, củng cố ngành năng lượng Việt Nam.
Phát triển điện năng lượng tái tạo tại Việt Nam là nội dung xuyên suốt của Hội thảo quốc tế với chủ đề: “Năng lượng tái tạo tại Việt Nam: Từ chính sách đến thực tiễn” tại Hà Nội.
Tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa 14, trong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh, một trong những nội dung quan trọng làm nóng nghị trường đó là vấn đề quy hoạch điện năng lượng tái tạo và những vướng mắc trong giải tỏa công suất. Tính đến cuối tháng 6/2019, cả nước có 89 nhà máy điện gió và điện mặt trời, với tổng công suất lắp đặt là 4.543,8 MW, chiếm 8,3% tổng công suất của hệ thống điện quốc gia. Con số này đã vượt xa so với dự kiến của Quy hoạch điện VII điều chỉnh, chỉ 850 MW điện mặt trời vào năm 2020.
Sự phát triển quá nhanh của các dự án điện tái tạo, trong khi hệ thống truyền tải không theo kịp đã dẫn tới quá tải, nhiều nhà máy phải giảm tới 60% công suất, gây thất thoát, lãng phí. Để đảm bảo đáp ứng nhu cầu điện tăng nhanh, Quy hoạch điện VII (điều chỉnh) đã đặt kế hoạch đầu tư lưới điện rất lớn trong các năm tới. Theo kế hoạch này, giai đoạn 2016 – 2020 tổng vốn đầu tư lưới điện là 214 ngàn tỉ đồng và giai đoạn 2021 – 2030 là 610 ngàn tỉ đồng. Với số vốn đầu tư này, EVN khó lòng đáp ứng được về tài chính. Trong khi đó, theo quy định hiện nay, nhà nước độc quyền trong truyền tải điện và chưa có những điều kiện cụ thể để tận dụng nguồn lực xã hội đầu tư và hệ thống truyền tải điện.
“Hiện có khá nhiều nhà máy điện, bỏ tiền ra để đầu tư hệ thống truyền tải khoảng 20 – 30 km, sau khi đầu tư xong họ muốn bàn giao ngay cho EVN nhưng hiện nay cũng chưa được chấp nhận”.
Phát biểu tại Diễn đàn, ông Nguyễn Đức Toàn – Chủ tịch hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Điện Sài Gòn Gia Định đưa ra thực trạng: “Hiện có khá nhiều nhà máy điện, bỏ tiền ra để đầu tư hệ thống truyền tải khoảng 20 – 30 km, sau khi đầu tư xong họ muốn bàn giao ngay cho EVN nhưng hiện nay cũng chưa được chấp nhận”.
Ông Toàn cho rằng, bản thân các nhà phát triển điện tư nhân, nếu ở góc độ nhà đầu tư, nếu Nhà nước cần tư nhân gánh vác việc xây dựng truyền tải để giải toả công suất nhà máy điện thì các nhà đầu tư cũng sẵn sàng tham gia.
“Tuy nhiên, hiện có một số người cho rằng tư nhân tham gia vào truyền tải là phạm luật. Theo tôi đây là quan điểm cứng nhắc, không đúng thực tế”, ông Toàn nói.
Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Điện Sài Gòn Gia Định: “Đầu tư vào lưới truyền tải không nhất thiết là EVN và Nhà nước, mà Nhà nước chỉ cần đứng ra đảm bảo kỹ thuật, chất lượng để vận hành sau này”.
Ông Nguyễn Tài Anh, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết: Trách nhiệm EVN là xây dựng truyền tải và phân phối. Điểm tắc nghẽn vừa qua nguyên nhân là do quy hoạch, điện mặt trời và điện gió vượt quy hoạch.
“Năng lượng tái tạo là phải phân tán để giảm tải công suất truyền tải, tuy nhiên thời gian qua chúng ta tập trung quá nhiều vào một số địa phương, khiến áp lực lớn cho truyền tải”, Phó Tổng EVN nói.
Và trên thực tế, Việt Nam vẫn đang trong tình trạng thiếu điện. Theo EVN, năm 2019, Tập đoàn này đã phải huy động khoảng 2,57 tỉ KWh điện từ chạy dầu với chi phí rất cao. Đến năm 2020, sản lượng huy động các nguồn điện chạy dầu có thể tăng tới mức 8,6 tỉ KWh. Sản lượng điện thiếu hụt năm 2021 khoảng 6,6 tỉ KWh, năm 2022 tăng lên khoảng 11,8 tỉ KWh, năm 2023 là 15 tỉ KWh. Riêng năm 2020 gần như không có dự phòng nguồn điện nên có thể đối mặt với nguy cơ thiếu điện trong các tình huống cực đoan như nhu cầu phụ tải cao hơn dự báo, lưu lượng nước về các hồ thủy điện kém, nhiên liệu than và khí cho phát điện thiếu hụt
Những vấn đề này đang đặt ra những câu hỏi lớn cần lời giải đáp trong phát triển điện năng lượng tái tạo tại Việt Nam. Hội thảo quốc tế với chủ đề: “Năng lượng tái tạo tại Việt Nam: Từ chính sách đến thực tiễn” là diễn đàn và cũng là cơ hội để các cấp lãnh đạo Bộ, ngành, địa phương, các doanh nghiệp cùng ngồi lại, nhìn lại khó khăn, điểm nghẽn và đưa ra những giải pháp, đề xuất trong bức tranh tổng quan chiến lược phát triển năng lượng tái tạo Việt Nam, đồng thời lắng nghe bài học và khuyến nghị từ bạn bè Quốc tế.
Những ý kiến đóng góp và đề xuất chính sách của địa phương, cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia trong nước và Quốc tế sẽ được Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cùng với Trung tâm Tin tức VTV24 tổng hợp và gửi tới Bộ Công Thương như một bản khuyến nghị cụ thể, từ đó Bộ có thể hoàn thiện hành lang pháp lý hướng tới việc phát triển năng lượng tái tạo một cách bền vững. Nếu có những chính sách tháo gỡ kịp thời thì nguồn điện từ các nhà máy điện năng lượng tái tạo sẽ góp phần bổ sung nguồn điện, giảm áp lực thiếu điện ngay trước mắt, bảo đảm an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường.
EHCMC – Tổng hợp và biên soạn
